कुंकुमार्चन म्हणजे काय ? कुंकुमार्चन कसे-कधी करावे? 

कुंकुमार्चन म्हणजे काय : कुंकुमार्चन हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण आणि पारंपरिक विधी आहे. ‘कुंकुम’ म्हणजे लाल रंगाची पावडर आणि ‘अर्चन’ म्हणजे अर्पण करणे.

या विधीमध्ये देवीला कुंकू अर्पण करून तिची पूजा केली जाते. विशेषतः महिलांसाठी हा विधी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो आणि तो अनेक शुभ प्रसंगी केला जातो. 

कुंकुमार्चन केवळ एक धार्मिक कर्मकांड नसून ते शक्ती आणि सौभाग्याचे प्रतीक आहे. या लेखात आपण कुंकुमार्चनाचा अर्थ, महत्त्व, करण्याची पद्धत आणि त्याचे फायदे याबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहे . 

कुंकुमार्चना मध्ये कोणाची पूजा केली जाते ?

कुंकुमार्चनात प्रामुख्याने देवी लक्ष्मी ची पूजा केली जाते.यासोबतच, काही ठिकाणी दुर्गा आणि पार्वती यांसारख्या देवींच्या अन्य रूपांचीही पूजा केली जाते.

कुंकुमार्चन हे शक्तीची उपासना करण्याचे एक रूप आहे आणि देवी ही शक्तीचे प्रतीक आहे.

त्यामुळे, देवीच्या कोणत्याही स्वरूपाची पूजा कुंकुमार्चनाच्या माध्यमातून करता येते, परंतु लक्ष्मीची उपासना अधिक प्रचलित आहे

कुंकुमार्चनाचे महत्त्व:

कुंकुमार्चनाला हिंदू धर्मात विशेष महत्त्व आहे. त्याची काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

• शक्ती आणि सौभाग्य: कुंकू हे शक्ती आणि सौभाग्याचे प्रतीक मानले जाते. देवीला कुंकू अर्पण केल्याने तिच्या कृपेने घरात सुख-समृद्धी नांदते आणि सौभाग्य वाढते, अशी मान्यता आहे.
  
  
• सकारात्मक ऊर्जा: कुंकूमध्ये सकारात्मक ऊर्जा आकर्षित करण्याची क्षमता असते. त्यामुळे कुंकुमार्चन केल्याने वातावरणातील नकारात्मक ऊर्जा दूर होते आणि सकारात्मकता वाढते.
  
  
• देवीची कृपा: कुंकुमार्चन हे देवीला प्रसन्न करण्याचा एक सोपा आणि प्रभावी मार्ग मानला जातो. या विधीमुळे देवी लवकर प्रसन्न होते आणि आपल्या भक्तांना आशीर्वाद देते, अशी श्रद्धा आहे.
  
  
• स्त्री शक्तीचा आदर: हा विधी महिलांसाठी विशेष महत्त्वाचा आहे कारण कुंकू हे स्त्रीत्वाचे प्रतीक मानले जाते. कुंकुमार्चनाच्या माध्यमातून स्त्री शक्तीचा आदर केला जातो.

हेही वाचा : पितृदोष निवारण कसे करावे ? पितरांच्या पूजेसाठी पाच पिढ्यांचे कसे विभाजन करावे ?

कुंकुमार्चन विधी कसा आहे ?

कुंकुमार्चन करण्याची पद्धत खालीलप्रमाणे आहे:

1. तयारी :
   
   • प्रथम पूजेची जागा स्वच्छ करून घ्यावी.
   • देवीची मूर्ती किंवा प्रतिमा एका पाटावर किंवा चौरंगावर स्थापित करावी.
   • मूर्तीसमोर अगरबत्ती, धूप आणि दिवा लावण्यासाठी जागा तयार करावी.
   • नैवेद्यासाठी जागा ठेवावी.
     
     
2. सामग्री :
   
   • कुंकू (लाल रंगाची पावडर)
   • हळद
   • अक्षता (तांदूळ हळदीत मिसळलेले)
   • फुले (गुलाब, मोगरा, जास्वंद इत्यादी)
   • धूप आणि अगरबत्ती
   • दिवा आणि तेल किंवा तूप
   • नैवेद्यासाठी गोड पदार्थ (उदा. पुरणपोळी, लाडू, बर्फी)
   • पाणी भरलेला तांब्या आणि पळी
   • ताटली किंवा पात्र ज्यात कुंकू ठेवले जाईल
     
     
3. संकल्प :
   
   • कुंकुमार्चन करण्यापूर्वी आपल्या मनात देवीला कोणत्या हेतूसाठी प्रार्थना करायची आहे, याचा संकल्प करावा.
     
     
4. आवाहन :
   
   • देवीचे आवाहन करावे आणि तिला पूजेसाठी आमंत्रित करावे. यासाठी तुम्ही देवीच्या मंत्रांचा जप करू शकता किंवा प्रार्थना करू शकता.
     
     
5. कुंकू अर्पण :
   
   • एका ताटलीत किंवा पात्रात थोडे कुंकू घ्यावे.
   • देवीच्या मूर्तीला किंवा प्रतिमेला हळदी-कुंकू लावावे.
   • त्यानंतर, उजव्या हाताच्या अनामिकेने (ring finger) हळू हळू कुंकू देवीच्या चरणांवर किंवा संपूर्ण मूर्तीवर अर्पण करावे.
   • कुंकू अर्पण करताना खालीलपैकी कोणताही मंत्र जपावा किंवा देवीची भक्तिगीते गावी:
     
     
     • “ओम महालक्ष्म्यै नम:”
     • “ओम श्री दुर्गे नम:”
     • “ओम पार्वती नम:”
       
       
     • तुमच्या कुलदेवतेचा किंवा इष्ट देवतेचा मंत्र
       

6. पुष्प अर्पण :
   
   • कुंकू अर्पणानंतर देवीला ताजी फुले अर्पण करावी.
     
     
7. धूप-दीप :
   
   • धूप आणि अगरबत्ती प्रज्वलित करून देवीसमोर ओवाळावी.
   • दिवा लावावा आणि तो देवीसमोर ठेवावा.
     
     
8. नैवेद्य :
   
   • तयार केलेला गोड नैवेद्य देवीला अर्पण करावा. नैवेद्याजवळ तुळशीचे पान ठेवावे आणि त्यावर थोडे पाणी शिंपडावे.
     
     
9. प्रार्थना :
   
   • दोन्ही हात जोडून देवीला आपल्या मनोकामना सांगाव्यात आणि तिच्या आशीर्वादासाठी प्रार्थना करावी.
     
     
10. आरती :
    
    • शक्य असल्यास देवीची आरती करावी.
      
      
11. प्रसाद :
    
    • पूजेनंतर नैवेद्याचा प्रसाद म्हणून स्वीकार करावा आणि कुटुंबातील सदस्यांना व इतरांना वाटावा.
      
      
      

कुंकुमार्चन कधी करावे?

कुंकुमार्चन करण्यासाठी विशिष्ट दिवस आणि वेळा शुभ मानल्या जातात. खाली काही प्रमुख प्रसंग आणि वेळ दिली आहे:

• नवरात्री: नवरात्रीचे नऊ दिवस कुंकुमार्चनासाठी अत्यंत शुभ मानले जातात. या काळात देवीच्या विविध रूपांची पूजा केली जाते आणि कुंकू अर्पण करणे विशेष फलदायी असते.
  
  
• शुक्रवार: शुक्रवार हा दिवस देवी लक्ष्मीला समर्पित आहे. त्यामुळे या दिवशी कुंकुमार्चन करणे धन आणि समृद्धीसाठी चांगले मानले जाते.
  
  
• मंगळवार: काही ठिकाणी मंगळवारी देखील देवीची पूजा करून कुंकुमार्चन केले जाते.
  
  
• विशेष सण आणि उत्सव: दिवाळी, गुढीपाडवा यांसारख्या सणांमध्ये आणि इतर धार्मिक उत्सवांमध्ये कुंकुमार्चन करण्याची प्रथा आहे.
  
  
• घरातील शुभ प्रसंग: विवाह, गृहप्रवेश किंवा इतर कोणत्याही शुभ प्रसंगी कुंकुमार्चन करून देवीचा आशीर्वाद घेतला जातो.
  
  
• नित्य पूजा: काही लोक नियमितपणे आपल्या नित्य पूजेमध्ये देवीला कुंकू अर्पण करतात.
  

त्यामुळे, तुम्ही तुमच्या सोयीनुसार आणि परंपरेनुसार यापैकी कोणत्याही दिवशी किंवा प्रसंगी कुंकुमार्चन करू शकता. शुक्रवार आणि नवरात्रीचा काळ विशेष महत्त्वाचा मानला जातो.

कुंकुमार्चनाचे फायदे:

कुंकुमार्चन केल्याने अनेक प्रकारचे लाभ मिळतात, अशी मान्यता आहे. त्यापैकी काही प्रमुख फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:

• धन आणि समृद्धी: देवी लक्ष्मीची कृपा प्राप्त होते आणि घरात धन-समृद्धी वाढते.
  
  
• सौभाग्य: वैवाहिक जीवनात सुख आणि सौभाग्य टिकून राहते.
  
  
• आरोग्य: चांगले आरोग्य लाभते आणि नकारात्मक ऊर्जा दूर होते.
  
  
• मानसिक शांती: मनात सकारात्मक विचार येतात आणि मानसिक शांती मिळते.
  
  
• कष्ट निवारण: जीवनातील अडचणी आणि संकटे दूर होतात.
  
  
• इच्छित फलप्राप्ती: मनोकामना पूर्ण होतात आणि देवीचा आशीर्वाद मिळतो.

निष्कर्ष :

कुंकुमार्चन हा एक अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वपूर्ण विधी आहे. तो केवळ एक धार्मिक कर्मकांड नसून देवीप्रती असलेली श्रद्धा आणि भक्ती व्यक्त करण्याचा एक सुंदर मार्ग आहे.

त्यामुळे, ज्यांना देवीची कृपा आणि आशीर्वाद प्राप्त करायचा आहे, त्यांनी श्रद्धेने आणि नियमाने कुंकुमार्चन अवश्य करावे. जर तुम्हाला दिलेली माहिती महत्वाची आणि योग्य वाटत असेल असेल तर कंमेंट मध्ये “श्री स्वामी समर्थ” नक्की लिहा .