आपल्या प्रत्येकाच्या घरामध्ये देवघर किंवा देव्हारा असतोच. आपण मनोभावे देवांची पूजा करतो आणि त्यांना आपल्या घरातील सदस्य म्हणून जपतो.
परंतु काही चुकीच्या समजुतींमुळे किंवा नकळतपणे देवांची देवघरातील जागा आपण काही वेळा आपल्या मनाप्रमाणे ठरवतो जे चुकीचे आहे.
म्हणूच देवघरात देव कसे मांडावे ? त्यांच्या दिशा कोणत्या असल्या पाहिजे? तसेच देवघरातील दिवा कुठे आणि कसा लावतात ? या प्रश्नांवर आपण या लेखा मध्ये दृष्टी टाकणार आहोत.
देवघरातील देव हे आपल्या जीवनात किती प्रभाव टाकतात हे आपण या लेखातून जाणून घेण्याचा प्रयत्न करणार आहोत.
देवघरात देव मांडण्यासाठी काही महत्वाच्या गोष्टी लक्षात घेणे आवश्यक आहे:
मूर्तींची संख्या:
- पंचायतन पूजा पद्धतीनुसार, गणपती, देवी, विष्णू, महादेव आणि सूर्य यांच्या प्रत्येकी एकच मूर्ती असावी.
- विष्णू स्वरूपात तुम्ही पांडुरंग, बाळकृष्ण किंवा श्रीराम यापैकी एक मूर्ती निवडू शकता.
- देवी स्वरूपात तुम्ही दुर्गा, अन्नपूर्णा किंवा महालक्ष्मी यापैकी एक मूर्ती निवडू शकता.
इतर मूर्ती आणि फोटो:
- ग्रामदैवत, श्री दत्त, बालाजी यांचे फोटो पूजेत ठेवले जाऊ शकतात.
- इतर सर्व फोटो घरातील भिंतीवर किंवा इतर खोल्यांमध्ये लावले जावेत.
पूजेची साहित्य:
- शंख, घंटा आणि कुलधर्म कुलाचारातील टाक रोजच्या देवपूजेत ठेवावेत.
- पूर्वीपासून पूजेत असलेले आणि सुस्थितीत असलेले देव टाक पूजेत ठेवावे
. - जास्तीच्या मूर्ती आणि टाक एका डब्यामध्ये ठेवून तो डबा देवघरात ठेवावा.
नवीन देव आणि मूर्ती:
- कार्यानिमित्त नवीन देव किंवा टाक करायची प्रथा आहे.
- कार्यानंतर कुटुंब विभक्त होत असल्यास, नवीन मूर्ती न आणता घरातील जास्तीचे देव पूजेसाठी वापरले जाऊ शकतात.
- पंचायतनाप्रमाणे एक-दोन देऊन असतील तर तेवढ्या मूर्ती नवीन करून घ्याव्यात.
देवघराची जागा:
- नवीन घरात प्रवेश करताना देवासाठी वेगळी खोली तयार करणे उत्तम.
- हे शक्य नसेल तर देवघर आणि शयनगृह एकत्र असू नये.
देवघराची दिशा:
- देवघर ईशान्य कोपऱ्यात असायला हवे.
- हे शक्य नसेल तर पूर्व किंवा पश्चिम दिशेला असावे.
देवघरात स्थापित करण्यासाठी:
- कुलदेवता, देवी अन्नपूर्णा, गणपती आणि श्रीयंत्र स्थापित करावे.
- मूर्ती आसनावर स्थापित करून पूजा करताना देखील आसनावर बसूनच पूजा करावी.
- महादेवांची लिंगाच्या रूपात आराधना करावी.
- घरामध्ये महादेवांची मूर्तीच्या स्वरूपामध्ये पूजा करू नये.
पूजा करताना:
- पूजा करताना तोंड उत्तर किंवा पूर्वेकडे असावे.
- दिवा देवघराच्या आग्नेय कोपऱ्यात असायला हवा.
- पाणी उत्तरेकडे ठेवायला हवे.
- निर्माल्य, पुष्प, नारळी इत्यादी पूजेनंतर विसर्जित केले पाहिजेत.
- पूजेचे पवित्र जल घराच्या प्रत्येक कोपऱ्यात चिंपडायला हवे.
- नैवेद्य नेहमी गोड वस्तूंचा दाखवा.
देवपूजेसाठी दिवा का लावतात? देवपूजेत दिव्याचे महत्व!
देवपूजेसाठी दिवा लावण्याची अनेक कारणे आहेत:
धार्मिक कारणे:
- अग्नीदेवतेला साक्षी म्हणून:
कोणतेही धार्मिक काम करताना अग्नीदेवतेला साक्षी म्हणून बोलावले जाते. दिवा लावून आपण अग्नीदेवतेला पूजेसाठी आमंत्रित करतो. - देवांच्या स्वागतासाठी:
दिवा लावून आपण देवांच्या स्वागतासाठी आणि त्यांच्या प्रति आदर व्यक्त करण्यासाठी प्रकाश द्यायचा. - नकारात्मक ऊर्जा दूर करण्यासाठी:
दिव्याचा प्रकाश नकारात्मक ऊर्जा दूर करून सकारात्मक ऊर्जा निर्माण करतो. - देवांना प्रसन्न करण्यासाठी:
दिव्याचा प्रकाश देवांना प्रसन्न करतो आणि त्यांची कृपा प्राप्त होते.
वैज्ञानिक कारणे:
- प्रकाश मानसिक शांती आणि एकाग्रता वाढवतो.
- दिवा लावल्याने वातावरण शुद्ध होते.
- दिवा लावल्याने घरातून नकारात्मक ऊर्जा दूर होते.
देवपूजेसाठी दिवा लावण्याची योग्य पद्धत:
- देवघरात दिवा नेहमी पूर्वेला किंवा उत्तरेला ठेवावा.
- दिव्यात तेल किंवा तूप घालून दोन वाती लावाव्यात.
- दिवा लावताना मंत्र म्हणायचा: “ॐ दीपज्योतिर्नामस्तुभ्यं तमसो मा ज्योतिर्गमय।।”
- दिवा लावून आरती करावी.
देवघरात दिवा कोणत्या दिशेला ठेवावा?
दिवा ठेवण्याची दिशा:
तेलाचा दिवा: देवघराच्या उजव्या बाजूला (देवांच्या डाव्या बाजूला) ठेवावा.
तुपाचा दिवा: देवघराच्या डाव्या बाजूला (देवांच्या उजव्या बाजूला) ठेवावा.
इतर महत्वाचे मुद्दे:
- सकाळी पूजा करताना तेलाचा दिवा लावा.
- संध्याकाळी (तिन्ही सांजेला) तुपाचा दिवा लावा (गायीच्या तुपाचा असल्यास उत्तम).
- तुपाच्या दिव्यात चिमूटभर हळद टाका.
- संध्याकाळी दिवा लावल्यानंतर लक्ष्मी मंत्र जपणे किंवा श्री सूक्त पठण करणे शुभ मानले जाते.
- तिन्ही सांजेच्या वेळी मुख्यद्वार अर्धा तास उघडं ठेवा.
- सायंकाळच्या वेळी घराच्या चौकटीवर उभे राहणे, बसणे, शिंकणे टाळा.
- सायंकाळच्या वेळी दारासमोर कचरा, चपला, इत्यादी पसरलेले ठेवू नका.
- रोज दारासमोर रांगोळी काढा.
देवघरात किती टाक असावेत?
देवघरात किती टाक असावेत यासाठी कोणतेही निश्चित नियम नाहीत. हे तुमच्या वैयक्तिक श्रद्धा आणि तुमच्याकडे असलेल्या देवतांच्या मूर्तींवर अवलंबून आहे.
तथापि, काही सामान्य मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत जी तुम्ही विचारात घेऊ शकता:
देवतांची संख्या:
तुमच्याकडे किती देवतांच्या मूर्ती आहेत त्यानुसार तुम्ही टाक ठेवू शकता. प्रत्येक देवतेसाठी एक टाक ठेवणे हे सामान्य आहे.
देवतेचे स्वरूप:
काही देवतांना एकापेक्षा अधिक टाक आवश्यक असू शकतात. उदाहरणार्थ, शिवाला त्रिशूल आणि डमरू असलेले टाक ठेवले जाऊ शकते.
तुमची श्रद्धा:
तुम्हाला किती टाक ठेवायचे आहेत हे तुमच्या वैयक्तिक श्रद्धेवर अवलंबून आहे. काही लोकांना एक टाक पुरेसे वाटते, तर काहींना अनेक टाक ठेवायला आवडतात.
देवघराचा आकार:
तुमच्या देवघराचा आकार किती आहे यावरही टाक ठेवण्याची संख्या अवलंबून आहे. लहान देवघरात थोडे टाक ठेवणे चांगले, तर मोठ्या देवघरात तुम्ही अधिक टाक ठेवू शकता.
तेलाचा आणि तुपाचा दिवा कोणत्या वेळी लावावा?
सकाळी:
- सकाळच्या वेळी पूजा करताना तेलाचा दिवा लावावा.
- देवघराच्या उजव्या बाजूला (देवांच्या डाव्या बाजूला) तेलाचा दिवा ठेवावा.
संध्याकाळी:
- संध्याकाळी (तिन्ही सांजेला) तुपाचा दिवा लावावा.
- तुपाचा दिवा गायीच्या तुपाचा असावा.
- तुपाच्या दिव्यात चिमूटभर हळद टाकावी.
- देवघराच्या डाव्या बाजूला (देवांच्या उजव्या बाजूला) तुपाचा दिवा ठेवावा.
संध्याकाळी तुपाच्या दिव्यात हळद का टाकतात?
धार्मिक कारणे:
- हळद शुभ आणि पवित्र मानली जाते. ती देवी लक्ष्मी आणि विष्णू यांची आवडती वनस्पती आहे.
- हळदीला नकारात्मक ऊर्जा दूर करण्याची क्षमता आहे. त्यामुळे दिव्यात हळद टाकल्याने घरातून नकारात्मकता दूर होते आणि सकारात्मक ऊर्जा वाढते.
- हळदीला औषधी गुणधर्म आहेत. त्यामुळे दिव्यात हळद टाकल्याने घरातील वातावरण शुद्ध होते आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढते.
वैज्ञानिक कारणे:
- हळदीमध्ये कर्क्यूमिन नावाचे रसायन असते. या रसायनाला अँटीऑक्सिडंट आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म आहेत.
- दिव्यात हळद टाकल्याने हवेतील हानिकारक जीवाणू नष्ट होतात.
- हळदीचा प्रकाश डोळ्यांसाठी फायदेशीर आहे.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न: [देवघरात देव कसे मांडावे]
प्रश्न: देवघरात दिवा का लावायचा?
उत्तर: देवपूजेला शुभत्व आणि अग्नीदेवतेला साक्षी म्हणून.
प्रश्न: देवघरातील दिव्यात किती वाती लावाव्यात?
उत्तर: शक्यतो दोन वाती एकत्र लावाव्यात.
प्रश्न:देवघरासाठी काय दिशा शुभ आहे?
उत्तर: ईशान्य: पूर्व, उत्तर.
निष्कर्ष : [देवघरात देव कसे मांडावे]
देवघर सजवणे हा आपला प्रत्येकाचा व्ययक्तिक प्रश्न असला तरीही देवघरात देव ठेवताना आपण काही गोष्टींचा भान ठेवला पाहिजे. आपल्या शाश्त्रात ज्या प्रमाणे देवपूजेची महत्व आहे त्याच प्रमाणे देवांची दिशा आणि देवघरातील दिव्याची दिशेला सुद्धा खूप महत्व आहे.
या लेखा मध्ये आपण देवघरात देव कसे मांडावे ? त्यांची योग्य पद्धत काय आहे हे पहिले. देवघरातील दिवा कुठे असावा आणि तो कधी कोणत्या दिशेत ठेवावा हे सुद्धा बघितले आहे.
जर तुम्हाला हि माहिती आवडली असेल तर नक्कीच कंमेंट बॉक्स मध्ये लिहून सांगा आणि असेच अजून महत्वाचे लेख वाचण्यासाठी तुम्ही स्वामी आई वेबसाईट वर अजून लेख वाचू शकता. ।।श्री स्वामी समर्थ ।।
अगदी सविस्तर माहिती आहे.
पण प्रत्येक कुळात पंचायतन मांडणे वेगवेगळे असते असे वाचनात आलेआहे.
म्हणजे, गणेश, देवी, सूर्य, असे वेगवेगळे प्रकार.
कृपया यावर मार्गदर्शन करावे.