नामस्मरण कसे करावे? : नामस्मरण एक अत्यंत प्रभावी आध्यात्मिक साधना आहे. श्री स्वामी समर्थ आणि अन्य देवतेच्या नामस्मरणाच्या महत्त्वाबद्दल शास्त्र व अनुभव सांगतात की हे साधन भक्ताच्या जीवनातील अनेक समस्यांवर मात करण्यासाठी, शुद्धतेसाठी आणि मानसिक शांतीसाठी अत्यंत उपयोगी ठरते.
रामदास स्वामींच्या अनुभवावरून, नामस्मरण केल्यामुळे आरोग्य, संपत्ती, यश आणि कीर्ती प्राप्त होऊ शकते, तसेच आत्मिक शुद्धता व इतर आध्यात्मिक लाभही मिळू शकतात.ही साधना शुद्धता आणि एकाग्रतेची साधना आहे.
यामध्ये एक निश्चित मंत्र किंवा देवतेचे नाव जपण्याची प्रक्रिया समाविष्ट आहे, ज्यामुळे एकाग्रता आणि मानसिक शांती साधता येते.
नामस्मरण म्हणजे काय?
नामस्मरण म्हणजे देवतेचे नाव किंवा मंत्र नियमितपणे उच्चारणे. हे एक साधा आणि प्रभावी उपाय आहे ज्यामुळे भक्ताच्या जीवनातील सर्व दोष दूर होतात. नामस्मरण केल्याने भक्ताचे चित्त शुद्ध होते, एकाग्रता वाढते आणि सकारात्मक ऊर्जा मिळते.
यामुळे शारीरिक, मानसिक आणि आध्यात्मिक प्रगती साधता येते. नामस्मरणामुळे भक्ताला देवाची उपस्थिती आणि त्याच्या आशीर्वादांचा अनुभव होतो. तसेच, ते संकटातून मुक्त होण्यास मदत करते.
नामस्मरण कसे करावे?
नामस्मरण हे एक शक्तिशाली साधन आहे जे आपल्याला आध्यात्मिक प्रगती करण्यास मदत करते. हे आपल्या मनाला शांत करते, तणावापासून मुक्त करते आणि आपल्याला आंतरिक शांती प्राप्त करण्यास मदत करते.
नामस्मरण करण्याचे मार्ग:
- मंत्रजप: आपल्या इष्टदेवतेचा मंत्र जपणे हे नामस्मरणाचा सर्वात सामान्य मार्ग आहे. आपण मंत्र जपण्यासाठी माळा वापरू शकता किंवा मनातच मंत्र जपू शकता.
- देवाचे नाव घेणे: आपल्या इष्टदेवतेचे नाव घेणे ही नामस्मरणाची एक सोपी पद्धत आहे. आपण हे दैनंदिन कार्यांमध्ये करताना करू शकता.
- भजन-कीर्तन: भजन-कीर्तन करणे ही नामस्मरणाची एक आनंददायी पद्धत आहे. आपण समूह किंवा एकटे भजन-कीर्तन करू शकता.
- ध्यान: ध्यान करतेवेळी आपण आपल्या इष्टदेवतेचे चिंतन करू शकतो. हे आपल्याला देवतेशी अधिक जवळ आणण्यास मदत करते.
- नामस्मरण वही : देवाचे नाव घेत वहीत लिहीत गेले तर त्याचा खूप फायदा असतो कारण लिहिताना आपल्या डोक्यात इतर विचार येत नाही .
नामस्मरण करताना काय लक्षात ठेवावे:
श्रद्धा: नामस्मरण करताना आपल्याला आपल्या इष्टदेवतेवर पूर्ण विश्वास असणे गरजेचे आहे.
एकाग्रता: नामस्मरण करताना आपले मन एकाग्र असणे गरजेचे आहे
नियमितता: नियमितपणे नामस्मरण करणे फायद्याचे आहे.
भाव: नामस्मरण करताना आपल्या मनात प्रेम आणि भक्तिभाव असणे गरजेचे आहे.
हेही वाचा : स्वामी समर्थांचा जप कसा करावा? जप नियम आणि पद्धती
नामस्मरणाचे फायदे कोणते आहेत?
- आरोग्य लाभ: नामस्मरणाने मानसिक आणि शारीरिक स्थिती सुधारते. शास्त्रानुसार, एक कोटी नामस्मरणामुळे शरीराला ताजेतवानेपणा मिळतो, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते, आणि शारीरिक आरोग्य सुधारते.
- समृद्धी: दोन कोटी नामस्मरणामुळे धन व संपत्तीचा संचार होतो. समृद्धीच्या मार्गाने आपल्या जीवनात स्थिरता आणि सुख मिळवता येते.
- यश व कीर्ती: तीन कोटी नामस्मरणामुळे व्यक्तीला यश आणि कीर्ती मिळते. व्यक्तिमत्व विकास होतो, आणि समाजात मान-सन्मान मिळवता येतो.
- सुख: चार कोटी नामस्मरणामुळे इहलोकीतील सर्व सुख अनुभवता येतात. जीवनाच्या सर्व कष्टांपासून मुक्ती मिळवून एक आनंदी जीवन सुरू करता येते.
- विकारांचा नाश: पाच कोटी नामस्मरणामुळे मानसिक विकार जसे की काम, क्रोध, इर्षा इत्यादी दूर होतात. शांतता व समर्पण वाढते.
- ज्ञान प्राप्ती: सहा कोटी नामस्मरणामुळे ज्ञानाची प्राप्ती होते. व्यक्तीचे आत्मबोध, चित्तवृत्तीचे शुद्धीकरण, आणि पद्धतशीर विचारधारा वाढवते.
- दिव्य भेटी: तेरा कोटी नामस्मरणामुळे प्रत्यक्ष देवतेचे दर्शन होते. अशी दिव्य भेट जीवनाला एक नवीन दिशा देण्यास समर्थ ठरते.
शास्त्रानुसार, नामस्मरणाच्या शक्तीचा उपयोग मानवाच्या जीवनात अनेक स्तरांवर होतो, ज्यामुळे सर्व प्रकारे त्याच्या जीवनाला सद्गति मिळते.
हेही वाचा : नाडी दोष म्हणजे काय? त्याचे प्रकार, परिणाम आणि उपाय
नामस्मरण करताना कोणत्या गोष्टींची काळजी घ्यायची?
- शुद्ध मन आणि शरीर: नामस्मरण करताना तुमचे मन, शरीर, आणि भावना शुद्ध असावीत. ध्यान देण्याच्या स्थितीत मनाचा एकाग्रतेचा प्रवास साधावा लागतो. नकारात्मक विचार, चिंता आणि इतर मानसिक अडचणी दूर ठेवल्या पाहिजेत.
- सकारात्मकता आणि समर्पण: सदैव सकारात्मक विचार ठेवा. नाव जपण्यासाठी एकाग्रता आणि भक्तिपूर्वक समर्पण आवश्यक आहे. हे आपले मन स्थिर आणि शांत राखते. तुमच्या मनाच्या प्रत्येक श्वासाच्या रक्षणासाठी आणि व्रुत्तीच्या स्वच्छतेसाठी नामस्मरण महत्त्वाचे आहे.
- आध्यात्मिक शास्त्रानुसार पद्धत: योग्य मंत्र आणि मणी वापरणे महत्त्वाचे आहे. प्रत्येक देवतेसाठी वेगवेगळ्या मण्यांचा वापर करण्याची शास्त्रीय पद्धत आहे. मणी वापरताना तो कोणत्याही प्रकारचा असावा, तो एक विशिष्ट पद्धतीने वापरणे आवश्यक आहे. आपल्या तर्जनीला मण्यांवरून घुमवून, दुसर्‍या बोटाने अंगठ्याच्या मदतीने मणी फिरवावे. यामुळे एका मणीत देवतेच्या कृपेचा उच्चार करणे होईल.
- नियमितता आणि सातत्य: नामस्मरण हे एक चांगले उपाय आहे आणि त्यासाठी नियमितता आवश्यक आहे. तुमचं मन आणि शरीर यासाठी तयार असावं लागेल. दररोज नामस्मरण केले की आपल्याला आध्यात्मिक पातळीवर वाढ दिसून येईल. यादृच्छिकपणे नाही, पण ठरलेल्या वेळी, एका व्रताप्रमाणे, नियमितपणे ही साधना केली पाहिजे.
- श्रद्धा आणि विश्वास: नामस्मरण करतांना तुमचं मन दृढ श्रद्धेने आणि विश्वासाने भरलेलं असावं पाहिजे. यामुळे तुमच्या मनात सकारात्मकता येते. कोणत्याही देवतेच्या नामस्मरणाचा परिणाम सकारात्मक असतो. त्याचप्रमाणे, तुम्ही एकाग्रतेने ते करायला पाहिजे, कारण विश्वास व श्रद्धा यांच्या आधारावरच नामस्मरणाला जीवन देण्यात यश मिळते.
- उच्चार आणि मंत्रजप: मंत्र जप करतांना त्याचा उच्चार शुद्ध असावा. प्रत्येक मंत्राचा उच्चार योग्य असावा लागतो, अन्यथा ते प्रभावी ठरत नाही. जर तुमच्याकडून मंत्रांचा उच्चार नीट होणार नसेल, तर शास्त्रानुसार तुमचे जप अधिक परिणामकारक ठरेल.
- मनस्थिती आणि आनंद: नामस्मरण करतांना आपल्या मनातील विकार, दुख, आणि चिंता टाकून एकाग्रतेने त्यात एकरूप व्हावे लागते. मंत्र जप करतांना फक्त शब्दांचं उच्चारण न करता त्या शब्दांच्या अर्थावर चिंतन करा. यामुळे मन शांत राहील आणि इतर विचारांची अडचण होणार नाही.
- आध्यात्मिक अभ्यास: नामस्मरण हे एक साधन आहे, परंतु त्याबरोबरच स्वाध्याय आणि धार्मिक वाचनाची सुद्धा आवश्यकता आहे. देवतेच्या चरित्राचं वाचन करा, त्याच्या शिकवणीवर चिंतन करा. शास्त्रानुसार हे दोन घटक आपसात सुसंगत राहतात आणि नामस्मरणाला योग्य दिशा देतात.
विविध देवतांचे नामस्मरण करताना काही फरक असतो का?
विविध देवतांचे नामस्मरण करताना काही फरक असतो. खाली त्याबद्दल काही महत्वाचे मुद्दे दिले आहेत:
- नामस्मरणाची विशेषता: प्रत्येक देवतेचे नामस्मरण करतांना त्या देवतेची विशेषता आणि शक्ती ध्यानात घेतली जाते. उदाहरणार्थ, भगवान रामचे नाम स्मरण करण्याचा अनुभव वेगळा आणि दैवी असतो, तसेच महादेवाच्या नामाने प्रचंड शक्तीचा अनुभव होतो.
- जपमाळ वापरणे: देवतेच्या नामाच्या जपासाठी विशिष्ट जपमाळ वापरणे आवश्यक असते. रामचं नामस्मरण करण्यासाठी रामचं मण्याचं वापरले जाते, तसेच हनुमानाच्या नामासाठी हनुमान मण्यांचा उपयोग होतो.
- मंत्र वाचन: देवतेच्या नामस्मरणासोबत त्या देवतेच्या मंत्राचा जप केल्यास अधिक लाभ होतो. उदाहरणार्थ, श्री स्वामी समर्थाच्या नावाचा जप करतांना “स्वामी समर्थ” हे मंत्र बारंबार म्हणले जाते.
- ऊर्जा व परिणाम: विविध देवतेची ऊर्जा आणि त्यांचा प्रभाव वेगळा असतो. त्यामुळे नामस्मरणामुळे जीवनातील विविध अडचणी दूर होऊ शकतात. प्रत्येक देवतेच्या नामस्मरणाने विविध प्रकारच्या आंतरिक शांती आणि आध्यात्मिक बळ मिळवता येते.
- ध्यान आणि शांती: नामस्मरण करतांना मन एकाग्र होण्यास मदत होते, ज्यामुळे मानसिक शांती मिळवता येते. विविध देवतेच्या नामस्मरणामुळे त्या देवतेची कृपा आणि आशीर्वाद मिळवता येतात.
- धार्मिक शास्त्रांचे पालन: शास्त्रानुसार, प्रत्येक देवतेचे नामस्मरण शुद्धतेने आणि विशिष्ट पद्धतीने करणे आवश्यक आहे. त्या पद्धतींचे पालन केल्यास प्रभाव अधिक होते.
- कृष्ण, शिव, राम, हनुमान: सर्व देवतांचे नामस्मरण ही आपल्या आध्यात्मिक उन्नतीसाठी अत्यंत लाभकारी आहे. प्रत्येक देवतेच्या नामस्मरणाच्या परिणामामुळे भक्ताला त्याच्या जीवनात प्रगती मिळवता येते.
नामस्मरण आणि ध्यान यांच्यात काय संबंध आहे?
नामस्मरण आणि ध्यान यामध्ये गहन आणि आध्यात्मिक संबंध आहे. हे दोन क्रिया एकमेकांस पूरक आहेत, ज्यामुळे शरीर आणि मनाला शांती मिळते.
- एकाग्रता आणि शांती – नामस्मरण करत असताना, मन एकाग्र होण्यास मदत करते, ज्यामुळे ध्यान केंद्रित होऊ शकते. या एकाग्रतेमुळे मानसिक शांती मिळते.
- चित्त शुद्धीकरण – नियमित नामस्मरणाने चित्त शुद्ध होते आणि नकारात्मक विचार दूर होतात. ध्यान साधनेसाठी ते उत्तम आधार आहे.
- ध्यानाशी संबंधित भावनात्मक अनुभव – नामस्मरणामुळे देवतेच्या नावाचा उच्चार करताना ध्यान स्थिती साधता येते, ज्यामुळे तीव्र भक्तिपंथाचे अनुभव मिळतात.
- आध्यात्मिक उन्नती – नामस्मरण आणि ध्यान हे दोन्ही देवाच्या समीप जाण्याचा मार्ग आहेत. एका क्रियेद्वारे दुसऱ्या क्रियेची साधना आणि दृष्टी साधता येते.
- शरीरावर सकारात्मक परिणाम – दोन्ही क्रिया शारीरिकदृष्ट्या उत्तम आहेत. नामस्मरणाने शरीरातील ऊर्जा प्रवाह वाढतो, तर ध्यानामुळे मानसिक स्वास्थ्य व ताजेतवानेपणाची भावना तयार होते.
एकत्रितपणे, नामस्मरण आणि ध्यान साधना द्वारे व्यक्तीची आध्यात्मिक वाढ होऊन, त्याच्या जीवनात शांती आणि सुख येते.
निष्कर्ष: नामस्मरण कसे करावे?
लेखात दिलेल्या माहितीवरून आपल्याला नामस्मरणाचे महत्त्व आणि त्याचे फायदे स्पष्टपणे समजून येतात. नामस्मरणामुळे आरोग्य, यश, संपत्ती, मानसिक शांती, आणि आध्यात्मिक प्रगती होऊ शकते.
स्वामी समर्थ आणि रामदास स्वामींच्या शिकवणींनुसार, नियमित जपाने जीवनातील अडचणींवर मात केली जाऊ शकते. नामस्मरण करण्यासाठी श्रद्धा आणि एकाग्रतेची आवश्यकता असते, आणि ह्या साधनेमुळे देवाचे आशीर्वाद मिळवता येतात.
