दिवाळीचा सण आपल्याला आनंद, उत्सव आणि प्रकाश यांचा संदेश देतो. या सणाची सुरुवात वसुबारस या दिवसापासून होते. वसुबारस हा दिवस गाय आणि वासरांची पूजा करून साजरा केला जातो.
या दिवशी गायीला देवी म्हणून पूजले जाते आणि तिचे आयुष्यभर केलेल्या योगदानाबद्दल आभार मानले जाते. वसुबारसच्या दिवशी दिवाळीचे पहिले दिवे लावले जातात आणि माता लक्ष्मीचे स्वागत केले जाते.
हा दिवस सकारात्मक ऊर्जा आणि समृद्धी आणण्यासाठी समर्पित आहे. या लेखात आपण वसुबारसच्या महत्त्वाबद्दल, पूजा विधीबद्दल आणि या दिवशी पाळण्याच्या काही महत्त्वपूर्ण पद्धतींबद्दल जाणून घेऊ.
वसुबारसच्या दिवशी कोणत्या विशेष पूजा आणि विधी केले जातात?
दिवाळीच्या पहिल्या दिवशी म्हणजेच वसुबारसच्या दिवशी केले जाणारे विशेष पूजा आणि विधी खूप महत्त्वाचे आहेत. या दिवशी गाय आणि वासराची पूजा केली जाते. या पूजेचे महत्त्व, विधी आणि काही महत्त्वाची माहिती खाली दिली आहे:
वसुबारस पूजेचे महत्त्व:
- गायीचे पवित्रत्व: हिंदू धर्मात गायीला पवित्र मानले जाते. तिला धर्म माता म्हणूनही संबोधले जाते. गोवत्सद्वादशीच्या दिवशी गायीची पूजा करून तिचे महत्त्व अधोरेखित केले जाते.
- लक्ष्मीचे आगमन: या दिवशी गाय आणि वासराची पूजा करून लक्ष्मी देवीचे आपल्या घरी आगमन होते असे मानले जाते.
- पर्यावरण संरक्षण: गायी पर्यावरण संतुलन राखण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. त्या गोबर देतात जे शेतीसाठी खूप उपयोगी असते.
वसुबारस पूजा विधी:
- सकाळी उठून स्नान करावे: शुद्ध स्वरूपात पूजा करण्यासाठी सकाळी उठून स्नान करावे.
- घर स्वच्छ करावे: घराची स्वच्छता करून दिवे लावावेत.
- गाय वासराची पूजा: गाय आणि वासराला हळद, कुंकू, फुले लावून सजवावे. त्यांना स्वच्छ पाणी आणि ताजे गवत खायला द्यावे.
- नैवेद्य: गाय आणि वासराला गवारीची भाजी, भाकरी आणि फळे यांचा नैवेद्य दाखवावा.
- मंत्र जप: गाय आणि वासराच्या मंत्रांचा जप करावा.
- दिवाळीचा पहिला दिवा: संध्याकाळी सहा ते साडेसात या वेळेमध्ये देवघरात, तुळशी वृंदावनात आणि मुख्य दरवाजावर दिवे लावावेत.
- गीतेचा पंधरावा अध्याय: गीतेचा पंधरावा अध्याय वाचणे शुभ मानले जाते.
- ओम नमो भगवते वासुदेवाय: हा मंत्र जपणे शुभ मानले जाते.
वसुबारसच्या दिवशी काय करावे:
- सकाळी लवकर उठून स्नान करावे.
- स्वच्छ कपडे परिधान करावे.
- घरात स्वच्छता ठेवावी.
- गायी आणि वासराची पूजा करावी.
- नैवेद्य दाखवावा.
- दिवाळीची सजावट करावी.
- मित्रांना आणि नातेवाईकांना भेट द्यावी.
वसुबारसच्या दिवशी काय टाळावे:
- हिंसा करू नये.
- झगडे करू नये.
- नकारात्मक विचार करू नये.
- अशुद्ध भाषेचा वापर करू नये.
- गायी आणि वासरांना दुखवू नये.
- गहू आणि मूग खाऊ नये.
- दूध आणि दुधापासून बनलेले पदार्थ खाऊ नये.
- तळलेले पदार्थ खाऊ नये. (वसुबारस पूजा कशी करावी)
दिवाळीचा पहिला दिवा कोणत्या वेळी लावायचा:
दिवाळीचा पहिला दिवा संध्याकाळी सहा ते साडेसात या वेळेमध्ये लावायचा आहे. ही माता लक्ष्मी आपल्या घरात येण्याची वेळ असते.
नियम:
- वसुबारसच्या दिवशी उपवास करताना गहू आणि मूग खाऊ नये.
- दूध आणि दुधापासून बनलेले पदार्थ खाऊ नये.
- तळलेले पदार्थ खाऊ नये.
- घरात स्वच्छता ठेवावी.
- सकारात्मक वातावरण निर्माण करावे.
दिवाळीच्या दिवशी कोणते मंत्र जपावे?
दिवाळीच्या दिवशी अनेक मंत्र जपले जातात. हे मंत्र धन, समृद्धी, सुख-शांती आणि आशीर्वाद मिळवण्यासाठी जपले जातात. कोणता मंत्र जपायचा हे तुमच्या श्रद्धे आणि पसंतीवर अवलंबून असते.
काही लोकप्रिय मंत्र:
- श्री सूक्त: देवी लक्ष्मीला समर्पित हा मंत्र धन, वैभव आणि समृद्धी आकर्षित करण्यासाठी जपला जातो.
- महालक्ष्मी मंत्र: देवी लक्ष्मीचा सर्वात लोकप्रिय मंत्रांपैकी एक, हा मंत्र धन, समृद्धी आणि सुख शांती प्राप्त करण्यासाठी जपला जातो.
- गायत्री मंत्र: सर्वश्रेष्ठ मंत्रांपैकी एक, हा मंत्र बुद्धी, ज्ञान आणि आत्मज्ञान प्राप्त करण्यासाठी जपला जातो.
- गणेश मंत्र: गणपती बाप्पांना समर्पित मंत्र, हा मंत्र सर्व प्रकारच्या अडचणी दूर करण्यासाठी आणि नवीन सुरुवात करण्यासाठी जपला जातो.
- लक्ष्मी नारायण मंत्र: देवी लक्ष्मी आणि भगवान विष्णुला समर्पित हा मंत्र धन, वैभव आणि दांपत्य सुख प्राप्त करण्यासाठी जपला जातो.
दिवाळीच्या दिवशी मंत्र जपण्याचे फायदे:
- धन, समृद्धी आणि सौभाग्य प्राप्त होते.
- मन शांत आणि प्रसन्न राहते.
- नकारात्मक ऊर्जा दूर होते.
- आत्मविश्वास वाढतो.
- जीवनात सकारात्मक बदल होतात.
मंत्र जपण्याची पद्धत:
- शांत आणि स्वच्छ ठिकाणी बसून मंत्र जपावे.
- मंत्राचा उच्चारण स्पष्ट आणि शुद्ध असावे.
- मंत्राचा जप करताना एकाग्रता ठेवावी.
- मंत्राचा जप करताना आपल्या मनात कोणतेही नकारात्मक विचार नसावेत.
- मंत्राचा जप करताना आपल्या हृदयातून प्रेम आणि श्रद्धा असावी.
काही महत्वाचे मंत्र:
- ॐ श्री महालक्ष्म्यै नमः
- ओम नमो भगवते वासुदेवाय :
- ॐ श्रीं ह्रीं श्रीं कमले कमलालये प्रसीद प्रसीद मम
- ॐ गं गणपतये नमः
- ॐ भूर्भुवः स्वः तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयात्
महत्त्वाची गोष्ट:
- कोणताही मंत्र जपण्यापूर्वी एकदा आपल्या गुरू किंवा धार्मिक मार्गदर्शकाचा सल्ला घेणे उचित असते.
- मंत्र जपणे हे केवळ एक साधन आहे, त्यामुळे आपल्या कर्तव्याकडे लक्ष देणे आणि चांगले काम करणेही महत्वाचे आहे.(वसुबारस पूजा कशी करावी)
दिवाळीच्या दिवशी जपण्यासाठी काही विशिष्ट मंत्र:
दीप प्रज्वलन करताना: “दीप दर्शन. शुभं करोति कल्याणम् आरोग्यम् धनसंपदा। शत्रुबुद्धिविनाशाय दीपकाय नमोऽस्तु ते।।”
माता लक्ष्मीची पूजा करताना: “ॐ श्री महालक्ष्म्यै च विद्महे विष्णु पत्न्यै च धीमहि. तन्नो लक्ष्मी प्रचोदयात् ॐ॥”
दिवाळीचा पहिला दिवा कोणत्या वेळी आणि कुठे लावायचा?
दिवाळीचा पहिला दिवा साधारणतः संध्याकाळी लावायचा असतो. खासकरून जेव्हा लक्ष्मी पूजन केले जाते त्या वेळी. ही वेळ सामान्यतः संध्याकाळी ६ ते ८ या कालावधीत असते.
दिवाळीचा पहिला दिवा साधारणतः संध्याकाळी लावायचा असतो. विशेषतः जेव्हा लक्ष्मी पूजन केले जाते त्या वेळी. ही वेळ सामान्यतः सूर्यास्तानंतर आणि रात्रीच्या सुरुवातीच्या काळात असते.
दिवा कुठे लावायचा?
- देवघर: घरातील देवघरात सर्वात आधी दिवा लावायचा.
- तुळशी वृंदावन: तुळशीच्या रोपालाही दिवा लावायचा.
- मुख्य दरवाजा: मुख्य दरवाज्यावर दोन दिवे लावायचे.
- घराच्या इतर भागात: घराच्या इतर भागात, खिडक्यांवर, बाल्कनीमध्ये इत्यादी ठिकाणीही दिवे लावायचे.(वसुबारस पूजा कशी करावी)
दिवाळीच्या दिव्याचे महत्त्व:
- अंधारात प्रकाश: दिवा हा अंधारात प्रकाश देण्याचे प्रतीक आहे. त्याचप्रमाणे, दिवाळी हा अज्ञान आणि दुःखाच्या अंधारातून ज्ञान आणि सुखाच्या प्रकाशाकडे जाण्याचा प्रतीक आहे.
- देवी लक्ष्मीचे स्वागत: दिवाळीच्या दिवशी देवी लक्ष्मीची पूजा केली जाते. दिवे लावून तिचे स्वागत केले जाते.
- सकारात्मक ऊर्जा: दिवे लावल्याने घरात सकारात्मक ऊर्जा पसरते आणि नकारात्मक ऊर्जा दूर होते.
काही अतिरिक्त माहिती:
- दिवाळीचा पहिला दिवा: हा दिवा विशेषतः देवी लक्ष्मीला समर्पित असतो.
- दिव्याचा प्रकार: आपण कुंपण, दीपक किंवा इतर कोणत्याही प्रकारचा दिवा वापरू शकता.
- तेल: दिव्यात तूप, गायीचे तूप किंवा नारळाचे तेल वापरले जाते.
- फुले आणि अगरबत्ती: दिव्यासोबत फुले आणि अगरबत्तीही लावली जातात.
देवघरातील टाकांची पूजा कशी केली जाते? कोणत्या विधी आणि प्रथांचा समावेश आहे?
गोवत्सद्वादशीचा उपवास का धरणे गरजेचे आहे?
गोवत्सद्वादशीचा उपवास धरणे गरजेचे असण्याची अनेक कारणे आहेत. या दिवसाचे धार्मिक, सामाजिक आणि पर्यावरणीय महत्त्व आहे.
धार्मिक महत्त्व:
- गायीचे पवित्रत्व: हिंदू धर्मात गायला पवित्र मानले जाते. तिला धर्म माता म्हणूनही संबोधले जाते. गोवत्सद्वादशीच्या दिवशी गायीची पूजा करून तिचे महत्त्व अधोरेखित केले जाते.
- विष्णूचे अवतार: भगवान श्रीकृष्णाने गोकुळात गोपाळक रूपात जन्म घेतला होता. त्यामुळे गायीशी त्यांचे अतूट नाते आहे.
- पौराणिक कथा: गोवत्सद्वादशीच्या दिवशी गायी आणि वासरांची पूजा करण्यामागे अनेक पौराणिक कथा आहेत. या कथांमध्ये गायीच्या महत्त्वाची चर्चा केली आहे.
सामाजिक महत्त्व:
- पर्यावरण संरक्षण: गायी दूध देते, गोबर देते आणि शेतीसाठी उपयोगी ठरते. गोवत्सद्वादशीच्या दिवशी गायीची पूजा करून आपण पर्यावरणाचे संरक्षण करण्याचे वचन देतो.
- आहारात बदल: उपवासाद्वारे आपण आपल्या आहारात बदल करतो आणि आरोग्य सुधारते.
- धार्मिक एकता: हा सण सर्व समाजातील लोकांना एकत्र आणतो.(वसुबारस पूजा कशी करावी)
पर्यावरणीय महत्त्व:
- पर्यावरण संतुलन: गायी पर्यावरण संतुलन राखण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. त्या गोबर देतात जे शेतीसाठी खूप उपयोगी असते.
- जैविक खत: गायीचे गोबर जैविक खत म्हणून वापरले जाते.
- पर्यावरणाचे संरक्षण: गायींचे संरक्षण करणे म्हणजे पर्यावरणाचे संरक्षण करणे.
गोवत्सद्वादशीचा उपवास कसा करावा:
- शुद्ध आहार: या दिवशी शाकाहारी आहार घ्यावा.
- दूध आणि दुधापासून बनलेले पदार्थ: या दिवशी दूध आणि दुधापासून बनलेले पदार्थ टाळावेत.
- गहू आणि मूग: या दिवशी गहू आणि मूग खाऊ नये.
- सात्त्विक आहार: या दिवशी सात्त्विक आहार घ्यावा.
- गायीची सेवा: या दिवशी गायीची सेवा करावी.
निष्कर्ष : वसुबारस पूजा कशी करावी
वसुबारस हा दिवाळी सणाची सुरुवात करणारा पवित्र दिवस आहे. या दिवशी गायी आणि वासरांची पूजा करून लक्ष्मी देवीचे आवाहन केले जाते. संध्याकाळी सहा ते साडेसातच्या मुहूर्तात दिवे लावून, गीतेचा पंधरावा अध्याय वाचून आणि विशिष्ट मंत्रांचा जप करून हा सण साजरा केला जातो.
या दिवशी शुद्धता, सकारात्मकता आणि आध्यात्मिकता यांचे महत्त्व असते. वसुबारसच्या दिवशी केले जाणारे विधी आपल्याला धार्मिक मूल्ये शिकवतात आणि पर्यावरणाचे महत्त्व समजावून देतात.
नेहमी विचारल्या जाणारे प्रश्न : (वसुबारस पूजा कशी करावी)
-
वसुबारस म्हणजे काय?
वसुबारस हा दिवाळीचा पहिला दिवस असून या दिवशी गाय आणि वासराची पूजा करून सणाला सुरुवात होते.
-
वसुबारसला कोणती पूजा केली जाते?
वसुबारसला दिवाळीचा पहिला दिवा लावून माता लक्ष्मीचे स्वागत केले जाते आणि घरात सकारात्मक ऊर्जा आणली जाते.
-
वसुबारसला कोणते मंत्र जपले जातात?
वसुबारसला गाय आणि वासराच्या मंत्रांबरोबरच ओम नमो भगवते वासुदेवाय आणि गीतेचा पंधरावा अध्याय वाचला जातो.
-
वसुबारसला कोणते खाद्यपदार्थ खाऊ नयेत?
वसुबारसला गहू, मूग आणि दूधापासून बनलेले पदार्थ खाण्याची परंपरा नाही.
